شیر و فرآورده‌‌ها

از شایعه تا واقعیت

وجود سم در شیر چه میزان واقعیت دارد؟

 

در پی انتشار شایعات در فضای مجازی  واقعیت سمی بودن یا نبودن شیر را بررسی کردیم


نظرات کارشناسان حوزه سلامت در مورد سمی بودن شیر چیست؟

پس از انتشار شایعات متعدد که در خصوص شیر های پاستوریزه در فضای مجازی در حال انتشار است تصمیم گرفتیم نظرات کارشناسان ومتخصصان حوزه سلامت را در ادامه بررسی نماییم تا دیدی علمی و مستندتری داشته باشیم. در پایان این نوشته نیز لینک مصاحبه وزارت جهاد برای شما قرار داده شده است که پیشنهاد میکنیم مطالعه نمایید.
ابتدا مصاحبه آقای «کیانوش جهانپور‌» سخنگوی سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا را در ادامه بررسی مینماییم.
«کیانوش جهانپور‌» سخنگوی سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در ارتباط با طرح ادعایی در برنامه زنده تلویزیونی از سوی بازرس انجمن ایمنی مواد غذایی مبنی بر وجود سم آفلاتوکسین در عمده‌ی مواد لبنی در کشور، گفت: متاسفانه این شیوه ورود به موضوع درست نیست، موضوع آفلاتوکسین در مواد غذایی موضوعی جهانی است و بررسی روند آن در ایران نشان می‌دهد، در سال‌های اخیر میزان آفلاتوکسین در مواد غذایی از جمله لبنیات و خشکبار روند کاهشی داشته است، متاسفانه هر از گاهی افرادی بدون اشاره به مقدمه و موخره، مطالبی را مطرح می‌کنند که نه تنها کمکی به ارتقای سلامت و سواد سلامت جامعه نمی‌کند، بلکه به تشویش اذهان هم می‌انجامد.
جهانپور گفت: بنده اصلا نمی‌دانم، چنین انجمنی وجود دارد یا خیر و چه فعالیتی انجام می‌دهد؟ یا از نظر قانونی چه جایگاهی دارد؟  آفلاتوکسین موضوعی است که سال‌هاست محل تمرکز و توجه سازمان بهداشت جهانی و فائو و بالطبع نظام سلامت و نهادهای نظارتی کشور هست، موضوع جدیدی نیست که انگار یک کشف جدید است تا در یک برنامه تلویزیونی افکار عمومی را بمباران کند و گویی بلایی یک شبه نازل شده است.
وی افزود: آفلاتوکسین یک معضل در مواد غذایی بویژه لبنیات و خشکبار است، کشورها حد مجاز متفاوتی برای آن در مواد غذایی مختلف دارند و استانداردهای ایران عموما در حد استانداردهای ایالات متحده تعریف شده است، البته استانداردهای اروپایی سخت گیرانه‌تر هست، در سال‌های اخیر تلاش شده است، میزان آفلاتوکسین در محصولات غذایی کاهش یابد و حتی مروری بر مطالعات نشان می‌دهد این میزان در مواد غذایی از جمله لبنیات تولید داخل روند کاهشی داشته است.

وی افزود: مسولان فنی، واحد‌های کنترل کیفیت و سازمان غذا و دارو در این زمینه کوشش فراوانی داشته‌اند و از این نظر محصولات غذایی بسته‌بندی و تولیدی صنایع غذایی و لبنی به مراتب وضعیت بهتری از محصولات فله‌ای و عرضه سنتی دارند، بسیاری از محصولات غذایی و لبنی ما با پاس کردن همین استانداردها به خارج از کشور صادر می‌شوند، البته هیچکس مدعی حذف آفلاتوکسین نیست، اما طرح موضوع بصورت یکجانبه آن هم به گونه‌ای که این معضل خاص محصولات غذایی داخلی‌ است و گویی بلایی یک شبه نازل شده بدون اشاره به سوابق و وضعیت سایر کشورها قطعا رفتار اطلاع‌رسانی درستی نیست، چنانکه در مطالعات در کشورهای مختلف ۷ تا ۸۴ درصد آلودگی محصولات لبنی و فرآورده‌های گیاهی بسته به زمان و فصل نمونه‌گیری به آفلاتوکسین گزارش شده است، در ژاپن تا ۱۴ درصد و در ترکیه بیش از ۱۲/۴ درصد گزارش شده است، مضافا به اینکه استاندارد حد مجاز آفلاتوکسین در محصولات مختلف در سار کشورها متفاوت است.

متن کامل این مصاحبه را نیز میتوانید در { وجود سم آفلاتوکسین در مواد غذایی مسئله‌ای جهانی است/روند کاهشی آفلاتوکسین در لبنیات و خشکبار } بخوانید.

 

انجمن “بهداشت و ایمنی مواد غذایی” مسئولیت سخنان بازرس خود راجع به آلودگی شیر به افلاتوکسین را نپذیرفت!

تحلیلی بر مصاحبه ی جنجالی آقای دکتر حاجی محمدی

🔹در فرمایشات ایشان به لحاظ علمی، اشکالاتی مطرح است که به شرح ذیل می باشد:
الف- مقالات مورد استناد ایشان هیچ کدام طرح جامع کشوری نیستند؛ بلکه مواردی از پایان نامه ها یا تحقیقات دانشگاهی (اغلب دانشجویان عمومی یا تخصصی) غیر ملی هستند که فقط تعداد محدودی نمونه را بررسی کرده اند. این نوع مقالات اگر چه به لحاظ علمی ارزشمند هستند، اما نمی توانند نشان دهنده ی وضعیت کلی آلودگی به آفلاتوکسین در کشور باشند.
ب- ایشان در گفتارشان تفاوت (آلودگی)، (حداکثر مجاز باقیمانده MRL) و (ارزیابی خطر) را تفکیک نکرده اند. قریب به اتفاق مقالات مورد نظر ایشان به (آلودگی) اشاره دارند، نه به (حداکثر مجاز آلودگی). به این معنی که اصولا هیچ یک از غذاهایی که ما در طول عمرمان مصرف می کنیم، به طور مطلق عاری از آلودگی نیستند. بلکه یک حداکثر مجازی از نظر آلاینده های شیمیایی، میکروبی و فیزیکی دارند. این حد مجاز، در اغلب موارد بر اساس سبد مصرفی آن کشور تعیین می شود. به طور مثال حد مجاز یک شبه فلز مثل آرسنیک در کشوری مثل ایران که مصرف برنجش بالا است، باید کمتر از کشوری باشد که مصرف برنج کمتری دارد. این موضوع در مورد شیر و فراورده های شیری که سرانه ی مصرف ایران تقریبا نصف جهان است نیز صدق می کند.
پ- موضوع آلودگی شیرها به آفلاتوکسین که یکی از سموم متابولیتی برخی از قارچ ها مثل آسپرژیلوس فلاووس است در کشور ایران، به عنوان موضوعی جدید تلقی نمی شود. اوج این مشکل در دورانی بود که برخی دامداران سنتی و نیمه صنعتی به دام هایشان نان های کپک زده می دادند. امروزه، با توجه به این که شیر بسیاری از کارخانجات صاحب نام (دارای برند) صنعت لبنیات ‌از دامداری های صنعتی تامین می شود، این مشکل بسیار کمتر از زمانی شده است که مقالات آن مورد استناد جناب دکتر قرار گرفته است. در دامداری های صنعتی به دلیل داشتن دکترهای دامپزشک، اصولا خوراندن خوراک کپک زده به دام – که خود سبب افت تولید و مشکلات در دام هم می شود- محلی از اعراب ندارد.
🔹 آن چه که ایشان به عنوان (رسوایی روغن پالم) از آن یاد می کنند، هرگز در شیر اتفاق نیفتاده است و اصولا شیری که حداکثر ۳.۵ درصد چربی دارد، موضوع جالبی برای تقلب جایگزینی (پالم) با چربی دامی (خامه) نیست. این تقلب مربوط به برخی از فراورده های چرب شیر نظیر ماست های پر چرب بود که آن هم تعداد کارخانه های متخلف، کمتر از انگشتان دو دست بود.
🔹موضوع ذرت های آلوده و ترخیص یا عدم ترخیص آن که هنوز هم نگرانی هایی را به دنبال دارد، لازم است توسط مسئولان برای مردم شفاف توضیح داده شود. مردم نگران این موضوع هستند که مبادا این ذرت ها به عنوان غذای انسان یا خوراک دام (در دامداری های غیر صنعتی)، به مصرف رسیده باشد. عدم شفاف سازی کامل موضوع توسط مسئولان نظارتی، بازار شایعات را دامن زده است.
🔹ایشان چندین نوبت از عنوان (حرارت جوش) به جای کلمه (پاستوریزاسیون) استفاده می کنند، که اهل فن می دانند که اصولا (پاستوریزاسیون یک روش گرمایشی غیر مستقیم و اساسا با حرارت جوش متفاوت است). هر چند که پاستوریزاسیون شیر هم روی آفلاتوکسین اثری ندارد.
🔹نکته ی آخر، بحث ایشان در مورد نظارت بر شیر است که در بخش شیر خام، توسط سازمان دامپزشکی کشور انجام می شود و بعد از پاستوریزاسیون با وزارت بهداشت است. در کشورهای متمدن، شیر پاستوریزه و استریل، به عنوان فراورده ای با (حداقل فراوری) (Minimally Processed) تلقی می شوند و نظارت آنها با سازمان دامپزشکی است. کما این که کارخانجاتی که فراورده های لبنی خود را به کشورهای اروپایی صادر می کنند باید مجوز سازمان دامپزشکی کشور را داشته باشند و اصولا اغلب کشورهای متمدن جهان، وزارت بهداشت را در امر نظارت بر شیر که سلامت آن تقریبا صد در صد وابسته به سلامت دام است، صاحب صلاحیت نمی دانند.
🔹ضمن احترامی که برای همکار ارجمند جناب دکتر حاجی محمدی قایل هستم و دغدغه ی ایشان در مورد سلامت مواد غذایی را درک می کنم؛ مطرح کردن مسایل تخصصی را که توضیح آنها از دانش جمعیت عمومی بالاتر است (مثلا توضیح روش های نمونه برداری و آنالیز آماری) به صلاح امنیت روانی و غذایی جامعه نمی دانم. فرمایشات ایشان جز ایجاد بدبینی مطلق به برندهای خوب مواد غذایی کشور (که در شرایط تحریم از معدود صنایع پر رونق هستند) و احتمالا تعطیلی کارخانجات و بیکاری عده ی بیشتری از کارگران، سودی به حال مصرف کنندگان ندارد. جای مباحث این چنین تخصصی نه در (صدا و سیمای ملی)، که در (کنگره های تخصصی) است.

 

 حتما بخوانید: واکنش رییس بخش سم شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در خصوص وجود افلاتوکسین در لبنیات

 

همچنین روابط عمومی اداره استاندارد استان آذربایجان شرقی در مورد وجود سم قارچی آفلاتوکسین در شیر گفت :

در خصوص شایعاتی که در خصوص شیر های پاستوریزه در فضای مجازی در حال انتشار است موارد زیر به استحضار مردم شریف و عزیز می رسد. بر اساس استاندارد ملی ۹۳ ، شیرهای پاستوریزه باید از نظر سم قارچی آفلاتوکسینm1 کنترل و آزمایش گردند . بر همین اساس کلیه واحدها تولیدی موظف به تست و کنترل این فاکتور در شیرهای خام دریافتی بوده و مستندات آن را به اداره استاندارد ارائه می نمایند . به عنوان مثال واحد تولیدی پگاه تبریز که روزانه به طور متوسط ۲۵۰ تن شیر خام دریافت می کند ، از طریق کیتهای تست آفلاتوکسین همه محموله های شیر خام را مورد آزمون قرار می دهد . علاوه بر آن سازمان ملی استاندارد به طور منظم از واحدهای تولیدی و سطح بازار نمونه برداری و آزمون انجام می دهد که هیچ موردی از آفلاتوکسین m1 گزارش نشده است . این اداره کل به عموم شهروندان عزیز در خصوص سلامت شیرهای پاستوریزه و استریلیزه بسته بندی شده، اطمینان خاطر داده و تاکید می نماید که این گونه جو سازی ها و شایعه پراکنی ها اساس علمی و واقعی نداشته و هدفی جز تخریب صنعت لبنیات و تشویش اذهان عمومی و تهدید امنیت غذایی جامعه ندارند . مجددا خاطر نشان می سازد اداره کل استاندارد آذربایجان شرقی نظارت دقیق بر محصولات غذایی و مخصوصا لبنیات پاستوریزه اعمال نموده و با جدیت ، وظایف محوله در خصوص نظارت و تضمین سلامت غذایی را انجام می دهد .

 

آقای دکتر علی صفر ماکنعلی که معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان نیز است در مورد وجود سم قارچی طی نامه ای رسما اعلام نمود اظهارات عنوان شده کذب محض، غیر علمی ، غیر مستند و مصداق واقعی تشویش اذهان عمومى است.

متن کامل این نامه:

بسمه تعالی

اظهارات شخصی بعنوان کارشناس در برنامه شبکه سه صبح بخیر ایران مورخ ۲۸/۱۰/۱۳۹۸ کذب محض، غیر علمی ، غیر مستند و مصداق واقعی تشویش اذهان عمومى است.

بر اساس برنامه های توسعه ای انجام گرفته در کشور ، در حال حاضر ۴۰۰ کارخانه شیر پاستوریزه در کشور فعال هستند و در حوزه‌ تولید شیر خام رتبه ۱۱ دنیا هستیم. در حوزه‌ تأمین ماده اولیه کارخانجات لبنی تعداد ۱۶۰۰ مرکز جمع‌آوری شیر خام و صنایع وابسته در حال فعالیت هستند. در این مراکز در چهارچوب ضوابط بهداشتی دامپزشکی کنترل های تخصصی بهداشتی اعم از نمونه برداری و آزمایشات لازم صورت می پذیرد و حمل و نقل شیر و فراوردهاى آن با مدرنترین روش های بهداشتی صورت می پذیرد و حتی تردد وسائط نقلیه شیر و فرآورده های لبنی رصد و پایش می شود که مواد اولیه ۴۰۰ کارخانه تولید لبنیات کشور را فراهم می کنند.

برنامه های بهداشتی سلامت شیر و فرآورده لبنی در تمامی سطوح از جمله مدیریت بهداشت گاورداری ها، مدیریت بهداشت در مراکز جمع آوری شیر و مدیریت بهداشت در کارخانجات شیر و لبنیات مطابق با استانداردهای ملی و کدکس آلیمانتاریوس ( استاندارد بین المللى) صورت می پذیرد. تمامى این مراحل تحت نظارت سازمان دامپزشکی کشور و وزارت بهداشت بصورت دائم و مستمر صورت می پذیرد.

مزید استحضار در سطح گاوداری سه نوع مدیریت وجود دارد یکی از مدیریت های بسیار مهم در هر گاوداری مدیریت بهداشت و تغذیه می باشد که در اینجا سختگیرانه ترین استانداردها برای کنترل میران آفلاتوکسین صورت می پذیرد. استاندرد میزان افلاتوکسین در ذرت دامی در کشور ما برابر با ۵ در میلیارد می باشد و این در حالی است که استاندارد اتحادیه اروپا برای آفلاتوکسین چهار برابر(۲۰ ppb ) استاندارد ملی ایران می باشد.

دکتر علی صفر ماکنعلی

معاونت بهداشتی و پیشگیری سازمان

 

در پایان توصیه میشود حتما واکنش وزارت جهاد به وجود سم در شیر را در لینک زیر مطالعه نمایید.

واکنش وزارت جهاد به وجود سم در شیر

pegah.ir/n/8353
نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا